Tử Vi, hay còn có tên gọi khác là Tử Vi đẩu số, có thể gọi đây là hình thức xem bói toán để đoán vận mệnh con người được xây dựng trên cơ sở triết lý Kinh Dịch với các thuyết âm dương, ngũ hành, Can Chi… bằng cách lập lá số Tử Vi với Thiên bàn, địa bàn và các cung sao; căn cứ vào giờ, ngày, tháng, năm sinh theo âm lịch và giới tính để lý giải những diễn biến xảy ra trong đời người.
Tử Vi còn được biết đến là tên một loài hoa màu tím. Từ ngàn xưa Khoa Chiêm tinh Tướng mệnh Đông phương thường dùng loại hoa màu tím này để xem và bốc quẻ . Ngoài ra Tử là Tím, còn Vi là Huyền Diệu. Cũng có người cho rằng tên gọi được lấy từ sao Tử Vi, một ngôi sao quan trọng nhất trong môn bói toán này.
Về cơ bản cách xem tử vi cũng chính là một môn khoa học nhưng nó mang màu sắc huyền bí do không được lịch sử ghi chép lại chính vì thế tài liệu lịch sử nghiên cứu về bộ môn khoa học Vi diệu này vốn vấn là một ẩn số. Người xem tử vi dù có tính toán các công thức thuật toán nào cũng khó mà tính hết được các biến số cùng một cung một mệnh một giờ sinh nhưng cũng có thể có các biến khác nhau khiến cho mệnh số từ đó cũng khác nhau. Những nhà tử vi học cao tay thường là những người tìm ra được các biến số trong cuộc đời mà bình thường các phương pháp xem tử vi có thể có đáp số khác.
Khoa Tử Vi bắt nguồn từ thời nào? Cho đến nay sách sử không ghi lại ai là người khai sáng ra nó. Các nhà Tử Vi học thường chỉ chú ý đến việc giải đoán Tử Vi hơn là đi tìm hiểu lịch sử. Bởi vậy cho đến nay, lịch sử khoa này vẫn còn lờ mờ. Thậm chí có người còn lầm lẫn khoa Tử Vi với những chuyện mê tín dị đoan hay các truyền thuyết hoang đường.
Đời Gia Tĩnh (vua Minh Thế Tông) có lưu truyền cuốn Tử Vi Đẩu số Toàn thư do tiến sĩ La Hồng Tiên biên soạn. Lời tựa nói Tử Vi đẩu số toàn thư là của tác giả Hi Di Trần Đoàn.
Bài tựa viết như sau:
"Thường nghe nói cái lý của số mệnh rất huyền vi ít ai biết cho tường tận để mà thuận thụ coi công danh phú quý trên đời đều có mệnh.
Tôi vì muốn biết nên đă tới tận núi Hoa Sơn chỗ ông Hi Di Trần Đoàn đắc đạo để chiêm bái nơi thờ tự của bậc đại hiền. Lúc ra về thì thấy một vị cao niên thái độ ung dung chân thực đưa cho tôi cuốn sách mà bảo: "Đây là Tử Vi đẩu số tập của Hi Di tiên sinh".
Các sách viết về luận giải Tử Vi sau này cũng đồng tình rằng rằng người đầu tiên tổng hợp, hệ thống lại các cách xem tử vi thành môn xem bói này là Trần Đoàn tức Hi Di Lão Tổ, sống vào đời Bắc Tống, Trung Quốc.
Trần Đoàn, tự Hi Di, người đất Hoa Sơn ngày nay về phía Nam huyện Hoa Âm tỉnh Thiểm Tây Trung Quốc. Chuyện kể rằng khi ra đời, ông bị sinh thiếu tháng, nên mãi hơn hai năm mới biết đi, khi thiếu thời thường đau ốm thường xuyên. Trần Đoàn vốn học không giỏi, văn không tinh, học võ không thạo, thường suốt ngày theo phụ thân ngao du khắp non cùng thủy tận.
Thân phụ Trần Đoàn là một nhà thiên văn, lịch số đại tài đương thời. Về năm sinh của ông không một thư tịch nào chép. Nhưng căn cứ vào bộ Triệu thị Minh thuyết Tử Vi kinh, khi Trần Đoàn yết kiến Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dẫn vào niên hiệu Càn Đức nguyên niên (năm 963 Dương lịch) có nói: "Ngô kim nhật thất thập hữu dư" nghĩa là "tôi năm nay trên bảy mươi tuổI". Vậy có thể Trần Đoàn ra đời vào khoảng 888-893 tức niên hiệu Vạn Đức nguyên niên đời Đường Hy Tông đến niên hiệu Cảnh Phúc nguyên niên đời Đường Chiêu Tông. Trần Đoàn bắt đầu học thiên văn năm 8 tuổi. Bộ Triệu thị Minh thuyết Tử Vi kinh thuật rằng:
"Tiên sinh 8 tuổi mà tính còn thơ dại. Lúc nào cũng ngồi trong lòng thân phụ. Một hôm thân phụ tiên sinh phải tính ngày giờ mưa bão trong tháng, bị tiên sinh quấy rầy, mới dắt tiên sinh ra sân, chỉ lên bầu trời đầy sao mà bảo:
- Con có thấy sao Tử Vi kia không? Trần Đoàn Đáp: - Thấy. Lại chỉ lên sao Thiên Phủ mà hỏi: - Con có thấy sao Thiên Phủ kia không? Trần Đoàn Đáp: - Thấy - Vậy con hãy đếm xem những sao đi theo sao Tử Vi và Thiên Phủ là bao nhiêu? Thân phụ tiên sinh tưởng rằng tiên sinh có đếm xong cũng trên nữa giờ. Không ngờ ông vừa vào nhà, tiên sinh đã chạy vào thưa: - Con đếm hết rồi. Đi sau sao Tử Vi là 5 sao, như vậy chòm sao Tử Vi có 6 sao. Đi sau sao Thiên Phủ là 7 sao, như vậy chòm Thiên phủ có 8 sao. Từ đấy Trần Đoàn được thân phụ hết sức truyền khoa thiên văn và lịch số và sau này ông trở thành ông tổ của môn khoa học huyền bí Tử Vi

Các sao trong Tử Vi

Bộ Tử Vi Chính Nghĩa được coi như là chính thư không thấy nói về số sao. Song xét trong mục dạy an sao thì có 93 sao. Nhưng những lá số phụ lục thì chỉ chép có 89 sao. Không thấy an sao Thiên thương, Thiên sứ, Thiên la, Địa võng. Điều này dễ hiểu bởi 4 sao trên đều ở vị trí cố định, không cần thiết an vào. Có môn phái Tử Vi an tới 118 sao. Mỗi ngôi sao có một ý nghĩa. Sao này khi tương tác với sao khác lại có ý nghĩa khác.
Theo Hi Di tiên sinh thì 93 sao đó là:

14 ngôi sao chính tinh trong Tử Vi

- Vòng Tử Vi có 6 sao: sao Tử Vi, Thiên cơ, Thái dương, Vũ khúc, Thiên đồng và Liêm trinh.
- Vòng Thiên Phủ có 8 sao: Thiên phủ, Thái âm, Tham lang, Cự môn, Thiên tướng, Thiên lương, Thất sát và Phá quân.

Các phụ tinh trong tử vi

Các sao được gọi là sao phụ này mang bản sắc riêng biệt được an định trong 12 Cung trên một Thiên Bàn:
Vòng Thái tuế - 5 sao là: Thái tuế, Tang môn, Bạch hổ, Điếu khách, Quan phù. Các phái khác thêm vào 7 sao nữa là: Thiếu dương, Thiếu âm, Trực phù, Tuế phá, Long đức, Phúc đức, Tử phù.
Vòng Lộc tồn - 15 sao là: Lộc tồn, Bác sĩ, Lực sĩ, Kình dương, Thanh long, Tiểu hao, Tướng quân, Tấu thư, Phi liêm, Hỷ thần, Bệnh phù, Đại hao, Phục binh, Quan phủ, Đà la.
Vòng Trường sinh - 12 sao là: Trường sinh, Mộc dục, Quan đới, Lâm quan, Đế vượng, Suy, Bệnh, Tử, Mộ, Tuyệt, Thai, Dưỡng.
Các sao an theo tháng - 6 sao là: Tả phụ, Hữu bật, Thiên hình, Thiên giải, Địa giải, Thiên riêu.
Các sao an theo giờ - 8 sao là: Văn xương, Văn khúc, Thai phụ, Phong cáo, Địa không, Địa kiếp, Hỏa tinh, Linh tinh. Vị trí chính của sao Thiên Không được các phái khác thay bằng sao Địa Không, còn sao Thiên Không thì được an liền sau sao Thái Tuế và đồng cung với Thiếu dương.
Các sao an theo ngày - 4 sao là: Tam thai, Bát tọa, Ân quang, Thiên quý.
Tứ trợ tinh - 4 sao là: Hóa khoa, Hóa quyền, Hóa lộc, Hóa kỵ.
Các sao an theo Chi - 15 sao là: Long trì, Phượng các, Thiên đức, Nguyệt đức, Hồng loan, Thiên hỉ, Thiên mã, Hoa cái, Đào hoa, Phá toái, Kiếp sát, Cô thần, Quả tú, Thiên khốc, Thiên hư. Hai Sao Hỏa tinh và Linh tinh được các phái khác an theo giờ sinh.
Các sao an theo Can - 5 sao là: Lưu hà, Thiên khôi, Thiên việt, Tuần không, Triệt không.
Các sao cố định - 4 sao là: Thiên thương, Thiên sứ, Thiên la, Địa võng.

Lá số Tử Vi

Lá số Tử Vi được trình bày trên Thiên bàn, địa bàn. Thiên Bàn ở giữa, chung quanh là Địa Bàn với 12 cung.
Tại Thiên bàn, ghi năm, tháng, ngày giờ sinh, giới tính, mệnh và cục.
Địa Bàn gồm 12 cung cố định, được đặt tên theo mười hai địa chi, mỗi cung phản ảnh một lĩnh vực, một mặt của đời sống một con người qua những liên hệ công danh, tiền bạc, bạn bè, vợ con, phúc đức, cha mẹ… Các cung trên địa bàn lần lượt mang các tên là: Mệnh, Phụ mẫu, Phúc đức, Điền trạch, Quan lộc, Nô bộc, Thiên di, Tật ách, Tài bạch, Tử tức, Phu thê, Huynh đệ.
Những phương thức để xác định vị trí của khoảng 110 sao lên trên địa bàn được gọi là "an sao".
bao gồm 12 cung của Tử Vi như sau:
1. Cung Mệnh và Thân
2. Cung Phụ Mẫu
3. Cung Phúc Đức
4. Cung Điền Trạch
5. Cung Quan Lộc
6. Cung Nô Bộc
7. Cung Thiên Di
8. Cung Tật Ách
9. Cung Tài Bạch
10. Cung Tử Tức
11. Cung Phu thê
12. Cung Huynh Đệ (hay cung Bào)

Phép lấy lá số tử vi

Xem vận hạng bằng “Tam Tông Miếu” : đây là cách đơn giản nhất để xem tử vi, không cần phải nghiên cứu Tử Vi. Sách “Tam Tông Miếu” được biên soạn sẵn cho các lá số, bán rất nhiều vào mỗi dịp tết, hiện trên thị trường sách cũng được bán khá nhiều và phổ biến. Do lấy số theo năm sinh và chung cho tất cả mọi người nên tính chính xác không được bảo đảm. Ví như những người sinh cùng năm 1990 đều có cùng một lá số, vận hạng giống nhau vì thể nó chỉ là cách xem tổng quát của vận mệnh chứ chắc chắn không được chính xác và chi tiết được.
Lấy số Tử Vi bằng phép gieo quẻ : thường có các phép gieo quẻ
- Quy bốc : phép bói cổ, còn gọi là quẻ mai rùa. Bốc sư hơ nóng mai rùa trên lửa, sau đó dựa vào những đường nứt trên mai rùa mà đoán quẻ
- Thảo bốc : phép bói cổ, còn gọi là bói cỏ thi. Bốc sư dùng cỏ thi sau mười tám lần biến đổi lập nên tượng quẻ
- Tiền bốc : còn gọi là quẻ âm dương. Bốc sư dùng ba đồng tiền cổ gieo 6 lần để lập tượng quẻ, lấy số âm dương
- Lập quẻ theo “Bát Tự Niên Canh” : bát tự là Càn, Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Ly, Khôn, Đoài. Từ năm sinh tính Bát Tự Niên Canh, sau đó lập quẻ, tính số. “Tam Tông Miếu” lấy số theo cách này
- Lập quẻ theo “Tứ Trụ” : tứ trụ gồm ngày tháng năm sinh và giờ sinh, lấy quẻ rất phức tạp, song khá chính xác. Nếu kết hợp thêm vận hạng của phụ mẫu hương lân thì càng chính xác hơn. Bản quán lấy số theo phép này
(Cỏ thi : là loại cỏ chỉ thấy mọc ở trước mộ Phục Hy ở huyện Hoài Dương tỉnh Hà Nam xứ Tàu. Diện tích vùng cỏ mọc khoảng nửa mẫu, hàng mấy nghìn năm nay chỉ cắt đi chứ không cần trồng lại, trồng chỗ khác thì chết, được xem là linh thảo, là loại cỏ hiếm quý)
Thỉnh thoảng chúng ta sẽ lại nghe những thắc mắc, đại khái là : trong cùng một giờ, một ngày, một tháng, một năm có hàng vạn vạn người sinh ra, không lẽ cuộc đời họ cũng giống nhau ư ?
Điều ấy đã chép ngay phần đầu của “Tử Vi Kinh”, trong bài phú “Tử Vi cốt tủy” như sau :
“Phú, thọ, quý, vinh, yểu, bần, ai, khổ,
Do ư phúc trạch cát hung.
Thương, tang, hình, khổn, hạnh, lạc, hỉ, hoan,
Thị tại vận hành hung cát.”
Chìa khóa của khoa Tử Vi là do câu trên. Khi xem số Tử Vi, thông thường tín nam, tín nữ chỉ chú ý đến những cung Mệnh, Tài, Quan cùng vận hạn. Ít người chú ý đến cung Phúc cũng như cung Tật Ách.
Thật ra, cung Phúc rất quan trọng. Nó ảnh hưởng đến ba cung Phu Thê, Tài Bạch, Thiên Di là lẽ đương nhiên. Nó gần như khống chế toàn cuộc đời về : giàu nghèo, thọ yểu, sang hèn, vinh nhục, sầu thảm và khổ cực. Tùy theo cung Phúc tốt hay xấu mà biết đương số giàu hay nghèo, sống thọ hay chết yểu, sang hay hèn, cuộc đời bi ai hay toại chí, đắc thế, …
Cung Phúc bao gồm nhiều yếu tố cuộc đời. Mà cung Phúc chủ yếu ứng vào ngôi mộ mà đương số được hưởng phúc. Ngoài ra cung Phúc còn chịu ảnh hưởng của âm đức tích được hồi tiền kiếp của đương số, âm đức của phụ mẫu, huynh đệ, thê tài, … Và nếu tại đương kiếp tích được nhiều âm đức thì cung Phúc giải được những khắc phá (nếu có) để trở nên tốt hơn.
Như vậy, những người cùng số, có cuộc đời hao hao giống nhau, nhưng tùy theo cung Phúc mà phú, thọ, quý, vinh, yểu, bần, ai, khổ khác nhau.
# Như số những người chết cùng một lúc như chiến tranh, thiên tai, đắm thuyền, … Không lẽ số những người đó đều đến ngày ly thế cả hay sao ?
Hoặc câu hỏi khác. Vận số của một người vốn là trường thọ, sống đến ngoài bảy mươi. Tại sao chỉ mới ngoài hai mươi là đã gặp tai nạn mà chết ?
Thật ra mấy vấn đề trên, trong bài phú “Tử Vi cốt tủy” cũng có đề cập, tạm dịch như sau :
“Vận con phải thua vận Bố mẹ,
Vận người không bằng vận nhà(gia đình),
Vận nhà không bằng vận làng,
Vận làng không bằng vận tỉnh, thành phố,
Vận tỉnh(thành phố) không bằng vận quốc gia,
Vận quốc gia không bằng vận thiên hạ.”
Do đó, ví như hai đứa trẻ cùng số, nhưng thời ấu thơ sống với bố mẹ khác nhau, nên chúng có vận số phải chịu ảnh hưởng bởi vận số của bố mẹ. Nếu bố mẹ giầu sang phú quý, thì dù số đứa trẻ xấu vẫn được ấm no. Còn nếu như Bố mẹ bần hàn, thì dù số đứa trẻ tốt vẫn phải chịu cảnh cảnh cơ cực không ít. Đó là “vận con phải thua vận Bố mẹ”. Rộng hơn chút nữa, một người ở trong làng, dù số tốt hay xấu cũng phải chịu chung số phận của cả làng. Ví dụ như hai người có cùng vận số giầu có ở 2 làng khác nhau thì người giầu có ở làng thịnh vượng trù phú sẽ giầu hơn nhiều so với người cũng có vận số giầu nhưng chỉ ở làng nghèo khó.
Rộng hơn nữa, vận số của một thành phố không có người chết, nhưng vận nước có chiến tranh, thì thành phố cũng chịu chung số phận, ắt có nhiều người chết.
Một ví dụ khác, khi người ta đi cùng thuyền, cũng giống như ở cùng làng, nếu hơn phân nửa người trong thuyền tận số thì thuyền đắm. Số còn lại bị chết oan theo. Trường hợp này gọi là “uổng tử”. Những người chết oan theo dạng này rất tội, hồn oan vất vưởng nơi cõi thế, trở thành “uổng tử quỷ”, không được đi đầu thai ngay mà phải chờ đến khi đúng số mới được nhập âm tào.
Tuy vậy, nếu như đương số có nhiều âm đức, hoặc được phúc tinh chiếu mệnh, quý nhân phù trợ thì không đến nỗi chết oan, cùng lắm cũng chỉ hoa tiền tốn của vậy thôi.